Entrante augustus 2024, alumnonan di klas 1 lo siña lesa y scirbi na Papiamento!

Entrante augustus 2024, alumnonan di klas 1 lo siña lesa y scirbi na Papiamento!

Posted on 03/28/2024 9:32 am AST | Updated on 03/28/2024 9:32 am AST

ORANJESTAD – E siman aki durante Conferencia di Prensa di Gobierno di Aruba, Minister Endy Croes a anuncia e maneho di idioma nobo pa proximo aña escolar. Pues desde aña escolar 2024-2025, e alumnonan di klas 1 di scol basico lo siña lesa y skirbi na Papiamento. Lo duna Hulandes como materia y acopla na loke e mucha por den Papiamento.  E maneho di idioma ta basa riba recomendacion 2 di e rapport Doorlichting van het Arubaanse Onderwijsstelsel: elegi un maneho di idioma concreto y consecuente (maak een eenduidige en consequente keuze in het taalbeleid). A base di esaki, a pidi e expertonan di Departamento di Enseñansa (DEA) pa haci un investigacion profundo riba e tema aki, den forma di un debate nacional hunto cu diferente experto y stakeholder den enseñansa y afo di enseñansa. E discusion pa scoge e ley di maneho di idioma pa Aruba a inicia desde aña 1819, pues 205 aña pasa. Na aña 1819, Gobernado General Sr. Albert Kikkert a enfatisa cu mal dominio di e idioma Hulandes tin efecto negativo riba otro materia y pa tin Hulandes como e unico idioma di instruccion no ta e forma mas adecua pa enseñansa na Aruba. Algun aña despues, Sr. Hamelberg y Sr. van Kol a ripiti esaki. E problema ta sinta na momento cu e muchanan sali di scol preparatorio y cuminsa scol basico, paso, ta haci mane e muchanan tin un vocabulario basico di 6000 palabra na Hulandes, cual ta totalmente eroneo. Segun rapport di CBS den 80% Papiamento ta e idioma mas papia na cas. Banda di esaki, den  28% di e hogarnan nan Aruba, Spaño ta e idioma mas papia. Den caso di Ingles ta 16 % y den caso di Hulandes ta trata di 13%. Cu e base fuerte di e idioma Papiamento, e muchanan por siña e otro idiomanan di un forma hopi mas efectivo.

 

 

A forma un comision di diferente experto; Sra. Vanessa Scholing - Pietersz, Sra. Audrey Tromp – Wouters y Sr. Juan Maduro cu a studia e rapportnan existente y a tene diferente sesion di consulta y a haci e investigacionnan pa por presenta un rapport y conseho final na e mandatario di Enseñansa. E comision a repasa tur “beleidsnota” existente riba maneho di idioma: Habri Porta pa nos Drenta (2002), Adviesnota verlengde Schooldag (2009), Implementatieplan kerndoelen primair onderwijs (2015), Nota diversificacion idioma di instruccion (2016), Kerndoelen Primair Onderwijs (2017), Nationaal Beleid Beroepsonderwijs Aruba (2018), Nationaal Onderwijs Plan Aruba en Plan Educacion Nacional Aruba 2030 (2019), Een nieuw traject in het AVO (2019), Examens in het Nederlands voor AVO leerlingen (2019) y Deelbeleid Structuren, Processen en Randvoorwaarden voor het Arubaanse Beroepsonderwijs (2021).  

 

Tambe a tuma den consideracion e estudionan internacional di entre otro, rapport di UNESCO di aña 2016, Global Education Monitoring Policy Paper, “If you do not understand, how can you learn?” y rapport di World Bank di aña 2021 titula: “Effective Language of Instruction Policies for Learning”. Tur nota y rapport di e ultimo 200 aña ta ilustra e problematica di idioma di instruccion cu no ta cuadra cu e situacion di idioma y ni e contexto di Aruba. E maneho di idioma actual no ta funciona y ta duna un rendimento hopi abou pa nos alumnonan. Banda di e investigacionnan, a haci inventarisacion di kico tur mester haci pa por logra introduci un maneho nobo di idioma. Pues, a inventarisa e materialnan cu tin y e materialnan cu mester traha pa asina por haci introduccion di e maneho nobo di idioma corectamente. A inverti alrededor di 1.2 miyon florin pa por realisa tur e materialnan aki na tempo pa augustus proximo. Banda di esaki, a inventarisa e leynan, pa evalua, si e ley ta permiti e introduccion aki, cual ta ok y duna training na tur maestro di klas 1 hunto cu tur cabesante di scol basico na Aruba. Nan ta haya 6 dia di estudio durante e trayecto di preparacion cu a inicia november 2023 y lo culmina na mei 2024. Siña den idioma materno Papiamento lo beneficia e mucha den su proceso di siñamento, desaroyo di inteligencia emocional y habilidadnan critico di pensamento. Ademas di esaki, nan por conecta miho cu nan raisnan cultural. Pa finalisa, e maneho nobo di idioma lo ta sumamente beneficioso pa nos muchanan di Aruba. Nos muchanan lo sinti mas confia y sigur den nan proceso di siñamento, pasobra esaki ta alinia cu loke nan sa caba. Pues, e ta alinia na nan idioma materno y nan cultura. 

 

  • Presion di CAFt a pone gobierno kita 16 miyon pa RWZI di e prespuesto

    Presion di CAFt a pone gobierno kita 16 miyon pa RWZI di e prespuesto

    ORANJESTAD – Presion di e colegio di supervision financiero CAFt a pone gobierno di Aruba kita 16 miyon florin presupuesta pa e planta di RWZI. Asina e mandatario a confirma diabierna despues di su reunion cu director di DOW, Marlon Croes. Durante e reunion cu a trata mas tema, tambe a trata e tema importante di RWZI, no solamente e plantanan na Bubali, sino tambe RWZI Parkietenbos y RWZI Zeewijk. A papia riba e retonan cu tin cu esakinan y e importancia y e urgencia cu tin pa e privatisacion. 

  • Condecoradonan a ricibi nan ‘cinta’ pa nan esfuerso y dedicacion boluntario na pais Aruba

    Condecoradonan a ricibi nan ‘cinta’ pa nan esfuerso y dedicacion boluntario na pais Aruba

    ORANJESTAD – Manera cu Noticiacla a raporta anteriormente caba, diabierna 26 di april, un dia prome cu Dia di Rey, 18 ciudadano di pais Aruba a ricibi un Condecoracion di Rey Willem Alexander. E momento aki, ta conoci como Ocasion General, y ta relaciona cu e cumpleaño di Su Mahestad, Rey Willem-Alexander, cu ta esun cu ta otorga e condecoracion na e personanan cu a duna un contribucion special na e sociedad. Riba e mainta aki, 16 di e condecoradonan tabata presente pa ricibi nan Condecoracion Real di Gobernador di Aruba, señor Alfonso Boekhoudt, kende a splica dicon e personanan aki a bin na remarke pa un reconocemento asina importante. Dos persona no por a ricibi nan condecoracion, entre nan Nicole Hoevertsz cu ta den exterior pa compromiso deportivo. Potretnan cortesia di gobierno di Aruba. 

  • Video: Ryçond Santos do Nascimento ta considera su entrada den AVP como un eror

    Video: Ryçond Santos do Nascimento ta considera su entrada den AVP como un eror

    ORANJESTAD – Actual parlamentario independiente mr. dr. Ryçond Santos do Nascimento ta considera su decision pa subi lista berde AVP como un di su erornan cu e la comete den su bida. Asina e parlamentario a admiti na e periodista Tito Laclé durante e programa Noticiacla LIVE diamars anochi. E ta splica esaki den un fragment di e programa. 

  • Minister a anuncia mando nobo temporal na Cuerpo di bombero

    Minister a anuncia mando nobo temporal na Cuerpo di bombero

    ORANJESTAD - Cuerpo di bombero temporalmente tin ekipo nobo di maneho. Por lo menos asina minister di husticia Rocco Tjon a anuncia diaranson mainta riba su pagina di Facebook. Esaki despues cu a manda esun cu tabata na cabes, Emilio Geerman cas recientemente. “Awe mainta nos a reuni cu e miembronan nobo di e management team di brandweer. Esaki mirando e ultimo desaroyonan” e minister a cuminsa na bisa.

  • Acuerdo di colaboracion entre instancianan di salud mental den CAS-BES reforsa

    Acuerdo di colaboracion entre instancianan di salud mental den CAS-BES reforsa

    WILLEMSTAD – Recientemente durante un conferencia cu a tuma lugar na Corsou, diferente partner di salud mental (GGZ) den e Caribe Hulandes a logra adelanto den nan esfuerso pa intensifica e acuerdo di colaboracion titula ‘Dutch Caribbean Mental Health’ y a expresa nan deseao di formalisa esaki den un entidad huridico. Meta di ‘Federatie Dutch Caribbean Mental Health’ ta pa promove calidad di cuido di salud mental riba tur e islanan den Reino. E federacion lo facilita intercambionan di experticio di contenido y e parti organisatorio. Principalmente riba e tereno di calidad, desaroyo continuo, ley y regulacion y educacion.

  • Gobierno y CAFT ta den proceso pa reemplaza actual miembro pa Aruba ora su termino vence

    Gobierno y CAFT ta den proceso pa reemplaza actual miembro  pa Aruba ora su termino vence

    DEN HAAG - E siman aki cu Minister Maduro di Finansa ta na Hulanda, e mandatario a reuni cu Presidente di CAFT, sra. Lidewijde van Olerongen. Minister Maduro a duna un update riba e trabounan pa mehora maneho financiero di Aruba y a repasa e proceso pa yega na un miembro nobo pa Aruba den CAFT ya cu e termino di sra. Helen van der Wal ta bay yega su fin na augustus e aña aki. E mandatario a combersa tambe riba e reglanan presupuestario y e maneho cu ta wordo traha pa trata cu surplus, ya cu pa basta aña Aruba a conoce solamente presupuesto cu deficit y awo Aruba ta trahando cu presupuesto cu surplus.

  • Zulo
  • Varadero
  • Postobon
  • Powered by SETAR